به گزارش آذربایجان پرس، شهر شوشا که مرکز فرهنگ کهن آذربایجان بشمار می رود، در طول قرن بیستم سه بار در معرض تجاوز ارامنه قرار گرفته است.
شهر شوشا برای اولین بار در سالهای ۱۹۰۷- ۱۹۰۵ در معرض هجوم ارامنه قرار گرفته و به آتش کشیده شده است. دومین تجاوز ارامنه به این شهر در سالهای ۱۹۲۰- ۱۹۱۸صورت پذیرفت. سومین تجاوز که منجر به اشغال این شهر گردید، در روز ۸ ماه می سال ۱۹۹۲ رخ داد.
شهر شوشا در سال ۱۹۹۲ در نتیجه حمله نظامی به دست ارامنه افتاد. تداوم تسخیر این شهر از سوی ارمنستان یکی از مهمترین دلایل اثبات متجاوز بودن این دولت می باشد. طبیعتاً ارمنستان با هیچ دلیل منطقی قادر به محق نشان دادن خود در تداوم اشغال شوشا نیست.
در اولین دوره تجاوز ارامنه به شهر شوشا، فرزندان غیور آذربایجان با در آغوش گرفتن سلاح و فدا کردن خون خویش شوشا را از دست ارامنه نجات داده اند.
دومین دوره اشغال شوشا توسط ارامنه، در ماه دسامبر سال ۱۹۱۸، حملات ارامنه به روستاهای آذربایجانی شهرستان جبراییل شدت یافت و در اوایل سال ۱۹۱۹ شکلی ویرانگرتر به خود گرفت. وحشی گری های داشناک ها نسبت به شهرستان شوشا و شهر شوشا مرکز سیاسی قره باغ با بی رحمی بیشتری صورت می گرفت.
سومین دوره اشغال شوشا توسط ارامنه در روز ۸ماه می سال ۱۹۹۲ صورت گرفت. در حین اشغال شوشا ۲۰۰نفر شهید، ۱۵۰نفر معلول، ۵۵۲کودک یتیم و نزدیک به ۲۲هزار نفر آواره شدند. همچنین ۲۰۰بنای تاریخی، ۲آسایشگاه، خانه-موزه های شخصیتهای برجسته، یک کمپ توریستی با ظرفیت ۷۰نفر، یک یتیم خانه با ظرفیت ۱۲۰۰نفر و … ویران گردید. مساجد و زیارتگاههای تاریخی شوشا با خاک یکسان شده و بی رحمانه مورد تحقیر قرار گرفتند.
تجاوز نظامی ارمنستان به آذربایجان به حمایت های نظامی و سیاسی روسیه، موجب اشغال ۱۷ هزار کیلومتر مربع از حاصلخیزترین مناطق جمهوری آذربایجان و ویران شدن ۹۰۰ منطقه مسکونی، ۱۳۰۹۳۹ خانه، ۲۳۸۹ سازه صنعتی و کشاورزی، ۱۰۲۵ مرکز آموزشی، ۷۹۸ مرکز بهداشتی، ۱۵۱۰ موسسه فرهنگی، ۵۱۹۸ کیلومتر جاده، ۳۴۸ پل، ۷۵۶۸ کیلومتر خطوط آبرسانی و ۷۶۹۴۰ کیلومتر خطوط برق‌رسانی گردیده است. متجاوزین ارمنی با بیرحمی خاصی اقدام به نابودی آثار میراث فرهنگی آذربایجان در مناطق اشغالی نموده‌اند. آنان در مناطق تحت اشغال خود اقدام به غارت و به آتش کشیدن ۱۲ موزه، ۶ گالری نقاشی و ۹ قصر تاریخی نموده‌اند. ۴۰ هزار اثر تاریخی نادر موجود در موزه‌ها غارت شده و ۴۴ معبد و ۱۸ مسجد تحقیر شده‌اند. در ۹۲۷ کتابخانه ویران‌شده و به آتش کشیده شده، ۴،۶۰۰،۰۰۰ (چهار میلیون و ششصد هزار) جلد کتاب و آثار خطی بی‌بدیل نابود شده‌اند.
گفتنی است، مناقشه بین دو کشور قفقاز جنوبی – ارمنستان و آذربایجان در سال ۱۹۸۸ بعلت ادعای ارضی دروغین ارمنستان به خاک آذربایجان آغاز شده است. در پی حملات ارمنستان به آذربایجان از سال ۱۹۹۳ بیست درصد از سرزمینهای متعلق به آذربایجان، یعنی قره باغ کوهستانی همراه با ۷ شهر و ناحیه دیگر اطراف آن همچنان تحت اشغال ارتش ارمنستان میباشد. در سال ۱۹۹۴ طرفین به پیمان آتش بس دست یافتند. از آن زمان نیز گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا با ریاست مشترک روسیه، فرانسه و ایالات متحده آمریکا در مسئله حل صلح آمیز مناقشه قره باغ کوهستانی میانجیگری می کنند که تاکنون فعالیتهای آنها در این زمینه هیچ نتیجه ای نداشته است.
