آذربایجان پرس

اخبار آذربایجان، ایران و جهان

آذربایجان پرس

اخبار آذربایجان، ایران و جهان

۵۴ مطلب با موضوع «زبان و‌ ادبیات تُرکی» ثبت شده است

خانواده‌های ایرانی که علاقه زیادی به سریال‌های ترکیه دارند زبان ترکی را با تماشای آن می‌آموزند.

خانواده‌های ایرانی که علاقه زیادی به سریال های ترکیه از جمله پایتخت عبدالحمید، وصلت، پرنده سحرخیز، عشق اجاره‌ای، عشق تجملاتی دارند؛ زبان ترکی را با تماشای این سریال‌ها می‌آموزند.

 

مریم محمدی، ساکن مرکز شهر تهران به خبرنگار آناتولی گفت: علاقه زیادی به سریال‌های ترکیه‌ای دارم و برای یادگیری و تقویت زبان ترکی سریال‌های ترکیه تماشا می‌کنم، ترکیه و ایران به لحاظ فرهنگی به یکدیگر خیلی نزدیک هستند.

وی افزود: سریال‌های پایتخت عبدالحمید و وصلت که از شبکه تی آر تی پخش می‌شود از سریال‌های محبوب و مورد علاقه من است. سریال قیام ارطغرل را نیز خیلی دوست داشتم.

مریم در ادامه گفت: به علت علاقه زیادی که به سریال‌های ترکیه داشتم اسم دخترم را پارلا گذاشتم. برای اینکه دخترم هم ترکی یاد بگیرد. شبکه تی آرتی کودک تماشا می‌کنیم. می خواهم پسرم تحصیلات دانشگاهی خود را در ترکیه ادامه دهد.

آمنه رفعتی که خانه دار و مادر دو فرزند است در این مورد گفت: وقتی به ترکیه می‌رویم احساس غریبی نمی‌کنیم، مردم هم بسیار میهمان نواز هستند. سریال‌های ترکی را از شبکه‌های ایران یا ترکیه تماشا می‌کنیم. برای یادگرفتن زبان ترکی معلم خصوصی گرفتیم و سریال‌ها نیز به یادگیری زبان کمک‌ می‌کنند. دوست دارم پسرم در دانشگاه‌های ترکیه تحصیل کند. ترکیه به دلیل قرابت فرهنگی و عقیدتی کشور جذابی برای ایرانیان به شمار می‌رود.

سنا پناهی یکی دیگر از طرفداران سریال‌های ترکی است که ابتدا به دلیل علاقه مادرش به این سریال‌ها با آنها آشنا شده است، در این رابطه گفت: هنگام تماشا علاوه بر یادگیری به تلفظ کلمات هم توجه می‌کنم و معنی کلماتی را که نمی‌دانم با تحقیق یاد می‌گیرم.

تقویم دوازده گانه حیوانی

| دوشنبه, ۲۰ آبان ۱۳۹۸، ۰۷:۲۰ ب.ظ | ۰ نظر

تقویم ترکی در سده پنجم پیش از میلاد در میان قبایل ترک شمال ختای پدید آمده است. این تقویم بر اساس دوازده حیوان بود: 1) موش. 2) گاو. 3) پلنگ. 4) خرگوش. 5 ) نهنگ. 6) مار. 7) اسب. 8) گوسفند. 9) میمون. 10) مرغ. 11) سگ. 12) خوک. هر کدام از این سالها به باور ترکان معنا و مفهوم خاصی داشتند: موش (آرامش)، گاو (جنگ و آشوب. به گفتة کاشغری چون گاوها به هم فراوان شاخ بزنند و درگیر شوند)، پلنگ (نیکی و بدی با هم)، خرگوش (بدبختی)، نهنگ یا تمساح (فراوانی و ارزانی. زیادی باران. به گفتة کاشغری چون تمساح در آب باشد.)، مار (پیروزی)، اسب (متوسط)، گوسفند (برکت و فراوانی)، میمون (بی‎برکت)، مرغ (دشواری. به گفتة کاشغری چون مرغ بسیار به دنبال دانه بگردد و پیوسته چیزها را زیروروکند)، سگ (فلاکتهای بوجود آمده در سالهای میمون و مرغ کم می‎شود)، خوک (بی‎اثر). هر دورة 12 ساله را نیز موشئل ‎نامیدند.

به گفته محمود کاشغری در دیوان لغات الترک، این نوع تقویم از آنروی بوجود آمد که یکی از خاقانهای ترک خواست تا تاریخ یکی از جنگهای پیشین را بداند. چون میان مؤرخان در تعیین این تاریخ اختلاف افتاد، خاقان برای اینکه این اختلاف در آینده نیز رخ ندهد، به مردمش گفت تا سالها را به تعداد 12 برج فلکی و ماههای سال نام نهند. خاقان دستور داد تا حیوانات وحشی را به سوی رودخانه «ایلاسو» برانند و ببینند که کدامیک از آنها می تواند از رود بگذرد. بسیاری از حیوانات شکار شدند و یا آب آنها را برد و تنها 12 حیوان از آب گذشتند که نام آنها به ترتیب بر سالها نهاده شد. روشن است که این داستان برای توجیه انتخاب این حیوانات ساخته شده ولی مسلم است که این تقویم ابتدا در میان اویغورها پدید آمد. اویغورها نخستین قوم ترک بودند که نوشتن را آغاز کردند. در چارچوب این تقویم اجزایی از دیگر اقوام آسیای مرکزی مانند تبتی ها و چینی ها نیز دیده می شود. بگفته لئو گومیلف این تقویم در جنوب پدیدآمده چون میمون در آن موجود است.

پرویز شاهمرسی

کانال های تلگرامی خبری جمهوری آذربایجان

| يكشنبه, ۱۹ آبان ۱۳۹۸، ۰۹:۰۱ ب.ظ | ۰ نظر

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی با بیان این‌که در سال 97 بیش از دو هزار عنوان کتاب در استان منتشر شده بود، گفت: حدود 20 درصد کتب منتشر شده در استان به زبان تورکی بوده و مابقی به زبان فارسی و سایر زبان‌ها است.

محمد محمدپور با بیان این‌که ۲۰۲ ناشر در آذربایجان شرقی مجوز فعالیت دارند که عمده این ناشران فعال هستند، اظهار کرد: اما تعداد معدودی از این ناشران به تعداد قابل توجه کتاب منتشر کرده و ناشران فعال نیز حداقل سالانه شش عنوان کتاب منتشر می‌کنند.

وی با بیان این‌که ناشران استان نیز همانند سایر نقاط کشور از جهت تهیه کاغذ مشکلاتی داشتند که طبق تمهیدات وزارت ارشاد کاغذ رایانه‌ای در اختیارشان قرار می‌گیرد، افزود: فضای عمومی اقتصاد نشر با التهاباتی نیز همراه بود اما از این التهابات تعبیر به بحران نمی‌کنیم و فرآیند نشر در استان جریان دارد که افزایش کتب منتشر شده در استان طی سال‌های اخیر گواهی بر این مدعاست.

مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان با بیان این‌که در سال ۹۲ برابر ۸۰۰ عنوان کتاب در استان منتشر شده بود، اظهار کرد: این میزان در سال ۹۷ به بیش از دو هزار عنوان کتاب رسید و در سال‌جاری نیز قطعا بیش از آمار سال گذشته در استان کتاب منتشر خواهد شد.

وی با اشاره به این‌که عمده ناشران استان هم کتاب فارسی و هم کتاب تورکی منتشر می‌شوند، بیان کرد: البته تعدادی از ناشران نیز اختصاصا کتب تورکی در حوزه‌های متنوعی چون ادبیات، فنی، شعر، کودکان و نوجوانلان و… منتشر می‌کنند و آذربایجان شرقی در انتشار کتب حوزه ادبیات، فنی و علمی در سطح قابل قبولی قرار دارد.

کتاب آموزش گرامر زبان ترکی آذربایجانی در یک ترم، اثر محمدصادق نائبی بوده و چاپ 1 آن در سال 1388 توسط انتشارات پینار صورت گرفته است.

کتاب را از لینک زیر دانلود نمایید:

 

آموزش گرامر زبان ترکی آذربایحانی در یک ترم

 

 

با پیش قدم شدن یکی از فعالان فرهنگی و اقتصادی شهر اورمیه و پیگیری یکی از نمایندگان این شهر، اولین روزنامه تورکی کشور منتشر خواهد شد.

بعد از کش و قوس‌های فراوان برای انتشار روزنامه سراسری تورکی، گویا این حقوق آذربایجان در آستانه اجرایی شدن می‌باشد.

درخواست مجوز روزنامه سراسری با زبان تورکی به نام مهدی سلطانی، یکی از فعالان فرهنگی و اقتصادی شهرستان اورمیه به ارشاد داده شده است و بنظر میرسد این اقدام تا حصول نتیجه چندان فاصله ندارد.

پیگیری اخذ مجوز این روزنامه را نماینده اورمیه انجام می‌دهد که امروز نامه یک ماه قبل معاون وزیر ارشاد در این ارتباط را در پیج شخصی‌اش استوری کرده بود.

رمان تی تی ها منتشر شد

| دوشنبه, ۱۳ آبان ۱۳۹۸، ۰۹:۵۷ ب.ظ | ۰ نظر

کانال تلگرامی انتشارات ساوالان ایگیدلری از انتشار رمانی در خصوص هواداران تیم تراکتور آذربایجان خبر داد.

نویسنده رمان آقای سعید دشتی می باشند.

 

جهت اطلاعات بیشتر و تهیه کتاب با شماره های زیر تماس حاصل نمایید.

 

آیدی انتشارات در تلگرام
@savalanigidlary
شماره تماس:

09149533961
045_33260254

نییه تورکجه اؤیرنمه‌لییک؟

| شنبه, ۱۱ آبان ۱۳۹۸، ۰۱:۱۰ ق.ظ | ۰ نظر
۸۳ میلیون اینسان آنا دیلی اولاراق تورکجه دانیشیر، دونیانین ۱۵جی اَن چوخ دانیشیلان دیلیدیر. بیر او قدر ده اینسان ایکینجی دیل اولاراق تورکجه دانیشیر. 
 
 
تورک مدنیتینی و طرزینی بَیَنَنلر اوچون تورکیه‌ده اوخوماق ایده آلدیر. حتّی یئرلی دیلی دانیشماسان بئله بوتون یئرلر اوچون گؤزلدیر. اگر یئرلی دیلئ بیلسَز بوتونلوکله هرشئی سیزه راحات اولاجاق – اینسانلارلا مذاکره، مدنییتی اؤیرنمه و ... .
 
تورک دیلی اورال-آلتاییک قروپونا مخصوصدور و فین – ماجاریستان دیللریله ده علاقه سی واردیر. لاتین الیفباسی ایله ۹۰٪ اینسان طرفیندن یئرلى دیل اولاراق یازیلمیشدیر. تورکجه سونرادان علاوه دیل اولاراق داخیل ائدیلمیش، معنا اولاراق سؤز کؤکونه سون شکیلچی علاوه ائتمکدیر. 
 
مُعاصیر تورکجه ایستانبول لهجه سینه اویغون نظرده توتولسا دا، تورکیه‌نین هر هانسی بیر یئرینده تورکجه اؤیرنمک کیمی بیر شانسینیز واردیر. تورکجه اؤیره‌نیلمه‌سی اوچون بیر چوخ کورسلار دا واردیر.

گوندَمدن دوشمه‌یَن موضوع لاردان بیری ده اورتاق تورک دیلی نین یارادیلماسی مسئله سی دیر. موختلیف ایللرده بونونلا باغلی چوخسایلی قورولتایلار، توپلانتیلار کئچیریلسه ده، مسئله حلّینی تاپماییب. اورتاق تورک دیلینین یارادیلماسینی ضروری ائدن، بو یولدا آتیلمالی اولان آددیملار نَدن عیبارتدیر؟ تانینمیش تورکولوق، فیلولوژی علم لری دوقتورو، پروفسور فریدون جلیلوو نوواتور.آز-این امکداشی ایله صُحبتینده بیلدیریب کی، اورتاق دیل مسئله سی چوخ آغیر موضوع دور: "اونون اینجه‌لیکلرینی بیلمه‌دن "اورتاق دیل یاراداق" ،"بیرلَشک" شکلینده شوعارلار وئرمکله ایش گئتمز. بو، چوخ جیدّی آراشدیرما، اوزَرینده چوخ جیدّی ایشله‌مه طلب ائدن بؤیوک مسئله دیر. اورتاق تورک دیلی موجود اولوب واختیله. اورتا عصرلرده ایکی اورتاق تورک دیلی وار ایدی. بیری قافقازدا، ایراندا، تورکیه‌ده و اورتا آسیانین بعضی بؤلگه‌لرینده ایشلنن اورتاق دیل ایدی کی، بونا تورکی دیلی دئییردیلر. او دیلده مکتوبلار یازیلیر، اینسانلار بیر-بیری ایله اُنسیّت قوروردولار. بیر ده بیر آز قیپچاق دیلینه یاخین اولان و اؤزبکلرین، اویغورلارین ایشلتدیگی جیغاتای دیلی وار ایدی. آذربایجاندا اولان تورک دیلی نه اینکی تورکلرین، حتّی قافقازدیللی خالقلارین دا اورتاق دیلی اولوب. روسلار قافقازا گلمه‌میشدن بو بؤلگه‌نین خالقلاری همین اورتاق دیلده دانیشیردیلار. حتّی ۱۹۳۶-جی ایله قدر داغیستانین آنا یاساسیندا تورک دیلی دولت دیلی ایدی. اون یئددی عصرین ۷۰-جی ایللرینده بیر فرانسه لی میسیونر گلیب آذربایجانین گونئیینی و قوزئیینی گَزیر، سونرا شاماخیدا بؤلگه‌نین اورتاق دیلی حاقیندا کیتاب یازیر. کیتابین آدی بئله‌دیر: "سؤز تورکی". بیر نسخه‌دن عیبارت اولان بو کیتاب سوئد ده کیتابخانادا ساخلانیر. اۆزۆنۆ کؤچوروب منه گؤندردیلر، من اونو چاپا حاضیرلادیم، آما مادّی ایمکان اولمادیغی اوچون ائله اَل یازما شکلینده ده قالدی، چاپ ائده بیلمه‌دیم. همین میسیونر اوچ-دؤرد عصر اول بو دیلین فاکتلارینی اورتایا قویوب. اونون کیتابینی ایسه جمعی ایکی نفر اوخویوب. بیر سوئدلی یوهانسون آدلی تورکولوق، بیر ده من. داها اوچونجو آدامین او کیتابدان خبری یوخدور.

تَخمینن ۳۰ ایل اؤنجه آنکارادا گؤروشنده یوهانسون منه دئدی کی، او دا "سؤز تورکی"نی چاپا حاضیرلاییب، آما چاپ ائتمه‌یه ایمکانی یوخدور. میللی علم لر آکادئمییاسینین نسیمی آدینا دیلچیلیک موسسه سی بو جور کیتاب و یا الیازمالاری تاپیب چاپ ائلمه‌لیدیر. آفاناسی نیکیتین "اوچ دنیز آرخاسیندا" کیتابینی روسجا یازیب آما او اثرین بیر چوخ یئرینده اورتاق تورک دیلی دئدیگیمیز آذربایجان تورکجه‌سینده جومله‌لر وار. یوزلرله بئله فاکت سایا بیلرم کی، آذربایجان تورکجه‌سی بو بؤیوک اراضیده اورتاق تورک دیلی کیمی ایشله‌نیب. آذربایجان تورکجه‌سی اوغوز دیلیدیر. بو اوغوز دیلی گونئیلی-قوزئیلی آذربایجاندا، بوتون قافقازدا، آنادولودا، تورکمنیستاندا ایشله‌نیب. هئچ اولماسا بو اراضیلرده یاشایان تورک خالقلاری اوچون بیر اورتاق دیل درسلیگی حاضیرلاماق لازیمدیر کی، یئنیدن او دؤنمه قاییتماق اولسون. سونرادان جیغاتای دیلینی ده بورا علاوه ائتمکله بیر عمومی درسلیک اورتایا قویماق اولار. آما بونلار آغیر ایشدیر، بؤیوک زحمت طلب ائدیر. میللی علم لر آکادِمیسینین دیلچیلیک موسسه سینه میللی روحلو بیر آکادمیک رهبرلیک ائدیر – محسن ناغیسویلو. بو یؤنده چوخ ایش گؤرورلر. سادجه اولاراق دستک وئریب اونلارین گؤردویو ایشی بیلیم یوردو توپلانتیلاریندا و دیگر یئرلرده، خُصوصن تلوزیوندا تبلیغ ائتمک لازیمدیر. آرادا او شوو وئرلیش لرینین یئرینه بئله میللی مسئله‌لرله باغلی موضوع لار اِئفیره چیخاریلمالیدیر". فریدون جلیلووون فیکریجه، اورتاق تورک دیلینین یارادیلماسی اوچون تاریخده اولانلاری تبلیغ و برپا ائتمک لازیمدیر: "توتالیم، قازاخلا آذربایجان تورکو بیر-بیری ایله چتین آنلاشیر. آما بیر هفته قازاخیستاندا یاشایاندا دانیشا بیلمه‌سه ن ده او لهجه‌نی تام باشا دوشورسن. یعنی تورک دیللری هیند-آوروپا و باشقا دیللردن فرقلی اولاراق آنا کؤکونو ساخلاییب. او آنا کؤکون اۆزَرینده معین ایشلر آپارماق لازیمدیر. بیرینجی مرحله ده اوغوز تورکجه‌سی اوچون، ایکینجی مرحله ده قیپچاق دیللری اوچون آیریجا اورتاق دیل درسلیگی یاراتماق، سونرا بو ایکی اورتاق دیلین ماتِریاللارینی علمی شَکیلده اوزلاشدیرماق اولار کی، اوچونجو، یعنی اساس سئچَنَک(گزینه) اوچون نَه یی ساخلاییب نَه یی ایختیصار ائتمه‌لی اولدوغوموزو بیلک. همچنین تبلیغات بئله آپاریلمالیدیر کی، اورتاق دیل یئرلی لهجه لرین سیرادان چیخماسینا سبب اولمایاجاق، او مقصدی گۆدمۆر. قازاخ اؤز لهجه‌سینده، قیرغیز اؤز لهجه‌سینده، آذربایجان تورکو اؤز لهجه‌سینده یازیب-اوخویاجاق، آما علاوه اولاراق اورتاق تورک دیلینی اؤیرنه‌جک کی، باشقا تورک دولتی نه گئدنده او دیلده دانیشا بیلسین. بونون علمی یوللاری وار. بو ایشی ناشی آداملارین عهده سینه بوراخماق اولماز. خالق آراسیندا بو سۆرَج گئدیر. آذربایجاندا آنادولو تورکجه‌سی سریال لار، وئریلیشلر، خبرلر واسیطه‌سیله بوتون ائولره گیریب. دولت مستقل لیگیمیزی برپا ائدندن بَری بیز تورکیه‌دن یوزلرله سؤز آلیب ایشله‌دیریک. بو یاخشی حالدیر، اورتاقلیغا آپاران یولدور. آما تورکیه‌ده بونو ائتمیرلر. چونکو اوردا بو تبلیغات گئتمیر. یالنیز سون زامانلار چوخ آز سایدا، بیر نئچه مکتبده آذربایجان تورکجه‌سی ایله آنادولو تورکجه‌سی آراسینداکی فرقلری شاگیردلره اؤیرتمه‌یه باشلاییبلار.

اصلینده آذربایجان تورکجه‌سی تورک دیللری ایچَریسینده ان گؤزل و ان مکمل دیر، لاکین بیز بونو تبلیغ ائده بیلمیریک. آنادولو تورکلری بیزدن چوخ سؤز گؤتوره بیلرلر، لاکین ائتمیرلر. بونون دا موختلیف سببلری وار. بیر طرفدن تورکیه ۶۰۰ ایل پادشاهی اولموش دولت دیر دئیه دیگر تورک خالقلارینا بیر آز بؤیوک قارداش کیمی باخیر. ان بؤیوک سهوی ده بودور. بو گون گونئی آذربایجاندا اولان تورکچولوک نه قوزئی آذربایجاندا وار، نه ده تورکیه‌ده. دیگر طرفدن تورکیه‌ده بو مسئله ایله مشغول اولان عالیملر ایچریسینده گله‌جگی گؤره بیلَنلر چوخ آزدیر. گؤره بیلنلر ده "توران" ،"ارگنکون" شوعارلاری ایله گونده‌می دولدوران، علم دن اوزاق اینسانلاردیر. اورتایا اساسی ایش قویان یوخدور. بو ایش اوچون هم سیاسی ایراد، هم ده فردلرده حقیقی تورک روحونون اولماسی لازیمدیر. من همیشه تورکیه‌ده دئییرم کی، بیز باکیدان ایستانبولا "طیاره" ایله گلیب "اوچاق"لا قاییدیریق. بو زامان "اوچاق" اولور بیزیم اورتاق سؤزوموز. سیز ده "آناهتار"لا گلیب "آچار"لا قاییدین. باخ، بو مکانیسمی محض اونون سورونونو بیلن اینسانلارین رهبرلیگی آلتیندا ایشه سالماق لازیمدیر کی، مکانیسم گؤزلنمز فسادلار وئرمه‌سین". فریدون جلیلووا گؤره، خصوصی مقام اورتاق الیفبا مسئله سیدیر: "هر دفعه قید ائدیرم کی، اول اورتاق الیفبا اولمالیدیر، سونرا اورتاق دیل. ۳۰ ایلدیر اورتاق الیفبا مسئله سی گئرچکلشمیر. حالبوکی ۳۰ ایل قاباق تورک اؤلکه‌لرینین تانینمیش عالیملری ایستانبولدا کئچیریلن قورولتایدا موختلیف لایحه‌لری مذاکیره‌یه قویدولار و ۳۴ حرفدن عیبارت اورتاق الیفبا قبول ائتدیلر. هامیسی دا بونا ایمضا آتدی. تورکیه‌لیلر ایندیکی الیفبالارینا ایکی-اوچ حرف آرتیرسایدیلار همین اورتاق تورک الیفباسینی قبول ائتمیش اولوردولار. آما ۳۰ ایلدیر بونو ائده بیلمیرلر. بیز ایسه اونو بوردا حیاتا کئچیرمیشیک و ۲۶ ایلدیر ایشله‌دیریک. تاتارلار دا همین اورتاق الیفبانی ایشله‌دیر. آما بو گون اورتا آسیاداکی اؤلکه‌لر اؤزلری یئنی الیفبا یارادیرلار کی، بو دا اورتاقلیق مسئله سینه ضیددیر. بیز ۱۹۹۱-جی ایلده لاتین قرافیکالی یئنی الیفبانی آذربایجان مجلیسیندن کئچیردنده (همین واخت فریدون جلیلوو میللت وکیلی ایدی؛ ۱۹۹۲−۱۹۹۳-جو ایللرده ایسه او، باش باخانین معاوینی، خالق تحصیلی باخانی، عالی و اورتا ایختیصاص تحصیلی باخانی وظیفه‌لرینده چالیشیب) چوخ بؤیوک تضییق لر وار ایدی. اورتاق الیفبا مسئله سی ایله باغلی قازاخیستاندان بورا بئش-آلتی پروفسور گلمیشدی. اونلارا بو سۆرجی حیاتا کئچیرمگین یولونو ایضاح ائتدیم، چتینلیکلرینی باشا سالدیم، چوخ راضی گئتدیلر. سونرا منه خبر گؤندردیلر کی، اورتاق الیفبا مسئله سینی رئاللاشدیرا بیلمیریک، مانع اولانلار وار. اؤزبکیستاندا دا بو جور اولدو، تورکمنیستاندا دا. اورتاق الیفبا یالنیز بیزده، کریم تاتارلاریندا و تاتاریستاندا ایشله‌نیر. ائله مسئله‌لر وار کی، آچیق دئمک اولمور. واختیله آتاتورکو ده چاشدیریبلار، تورکیه‌ده ایندیکی الیفبانی قبول ائدیب. حالبوکی او واخت بوتون تورک اؤلکه‌لرینین ایستیفاده ائتدیگی اورتاق الیفبا وار ایدی. ۱۹۲۶-جی ایلده باکیدا کئچیریلن بیر تورکولوژی قورولتایدا اورتاق الیفبا قبول ائدیلمیشدی و بیز اونو ۱۹۳۹-جو ایله قدر ایشلتدیک. سونرادان استالین اونو لغو ائتدی و کیریل الیفباسینا کئچیلدی. تورکیه لاتین الیفباسینی همین اورتاق الیفبا بیزده ایشلندیگی دؤورده قبول ائتمیشدی". پروفسور جلیلوو اورتاق دیلین سیرادان چیخماسینین سببلری آراسیندا بونلاری دا قید ائدیر: "روسلارین گلیشیندن سونرا قافقازدا پروسئسلر دییشدی. روس دیلی اورتاق دیل کیمی تورک دیلینی سیخیشدیردی. گونئی آذربایجاندا ایسه فارس دیلی سون یوز ایلده دولت سیاستی شکلینده تورک دیلینی سیخیشدیرماقلا مشغولدور. فارس پرست عالیملر، خصوصن روسلار یازیر کی، گویا آذربایجانین هم قوزئیی، هم ده گونئیینده اول لر آیری خالقلار اولوب، بوردا تورکلشمه سلجوقلار گلندن سونرا باشلانیب. فاکتلار ایسه بونون عکسینی گؤستریر. اودور کی، آذربایجاندا عصرلرله فارسلاشما گئدیب و بو گون ده گئدیر. آنادولو تورکجه‌سینده ایسه ایکی دیل یارانیب: بیر آذربایجان تورکجه‌سی ایله عینی تشکیل ائدن خالق دیلی، بیر ده ایستانبول لهجه‌سی".

ضرورت «رسمیت یافتن» «زبان ترکی» در ایران

| پنجشنبه, ۹ آبان ۱۳۹۸، ۰۲:۰۲ ب.ظ | ۱ نظر

امروزه در عالم سیاست ملاک اصلی تصمیم و تغییرات در هر جامعه نظر شهروندان هست تا حاکمان. حاکمان تنها مجری نظر شهروندان هستند.

رسمیت زبان ترکی در قانون اساسی ایران یک خواسته ی ملی محسوب میگردد:

 

۱- ضرورت سیاسی :

هر ملتی برای به رسمیت شناخته شدن در جامعه  علاوه بر «تکالیف» نیازمند «حقوق» سیاسی و اجتماعی و فرهنگی هستند.
یکی از اساسی ترین «حقوق اجتماعی و فرهنگی» یک ملت حق به رسمیت شناختن «زبان مادری» آن ملت است. شهروندان ترک در کشور سالیان سال است از اساسی ترین حقوق شهروندی خود یعنی رسمیت و شکل قانونی یافتن زبان آنها در قانون اساسی محرومند!
 لذا چنین روندی ناعادلانه تداوم یابد اسباب نارضایتی شهروندان ترک را فراهم خواهد ساخت و احساس  «شهروند درجه دو» بودن به آنها خواهد داد و کم کم از حاکمیت و دولت فاصله خواهند گرفت و شکاف ملی اساسی ایجاد خواهد شد. و از آنجائیکه امروزه پشتوانه ی حکومت ها و مشروعیت نظام‌ها با متاثر از«رضایت ملت» آن سرزمین میباشد لذا برای تقویت اقتدار ملی و مشروعیت نظام، جلب رضایت شهروندان ترک ضروری وحیاتیست.


۲- ضرورت تاریخی :

زبان ترکی «زبان تاریخی» ملت این سرزمین، قدمتش در این کشور به چندین هزار سال می‌رسد و بیش از هزار سال زبان حاکمان و امپراطوری های بزرگ اخیر کشور بوده است.
نادیده گرفتن زبان این نظام‌های سیاسی و امپراطوری ها و انکار آن جای بسی تعجب است!
چگونه ممکن است جریانی خاص با دست یازیدن به هر ابزاری سعی کنند زبان یک ملتی با قدمتی چندین هزار ساله را با«جعل تاریخ و کتب درسی و غیر درسی» در این کشور نابود سازند؟!

۳- ضرورت اقتصادی :

نقش و تاثیر یک زبان در توسعه ی همه جانبه و بخصوص توسعه ی اقتصادی یک اصل انکار ناپذیر است. با یک بررسی ساده می‌شود به این جمع بندی رسید که زبان ترکی از گذشته ی دیرین «زبان تجاری و اقتصادی و بازرگانی»این کشور بوده است. وجود بزرگترین «بازار سرپوشیده ی» جهان در«تبریز» و دیگر بازارهای سنتی چون بازار سنتی«مراغه» و بازار سنتی و سرپوشیده ی «سراب و زنجان» و  با یک نگاه کوچک، برنامهای راسته بازارهای، بازار سنتی تهران که در عصر قاجار شکل گرفته است خود حکایت از قدرت زبان ترکی در شکل گیری بازار و تجارت در کشور است.

وجود معادل وزن‌های تجاری از قدیم  مثل «پونزا» و«سییه» و «قاپان» وجود نظم و قاعده ی اعجاب انگیز در شمارش و اعداد،زبان ترکی که اگر از عدد یک تا بینهایت شمارش یابد از یک قاعده و نظم دقیق برخوردار خواهد بود در زبان ترکی خود سندی دیگر بر اقتصادی و تجاری بودن زبان ترکی از زمان‌های قدیم بوده است. لذا رسمیت یافتن زبان ترکی خود یک الزام اقتصادی را نیز با خود دارد. 

۴- ضرورت علمی :

زبان ترکی یک زبان علمی و باقاعده است. اولین فرهنگ لغت در این کشور به زبان ترکی به قلم محمود کاشغرلی نگارش یافته است. گسترده گی دایره ی لغات زبان ترکی آموختن علوم پزشکی و ریاضییات و ادبیات و دیگر علوم را تسهیل میکند!لذا نیازی به عاریه گرفتن واژگان از دیگر زبان‌های غیر بومی نخواهد بود.و به خلق و ساختن واژگانی عجیب چون«دراز آویز زینتی» یا «کش لقمه» نیست!

۵- ضرورت ملی :

با وجود اینکه قریب به صد سال است که از هر سوی زبان ترکی مورد هجمه و بی مهری ظالمانه ی سازمان یافته ی دولتی قرار گرفته است اما باز زبان ترکی یک زبان ملی و سراسری و زبان ارتباطی شهروندان غیر ترک با شهروندان ترک دراین کشور است مثلا در اکثر شهرهای کرد نشین اکثرا شهروندان کورد نیز با ترکهای این شهرها با زبان ترکی تکلم می‌کنند در استان گیلان، اکثر قریب به اتفاق تالشها و گیلکها زبان ترکی را بدون هیچ اجبار و الزام حکومتی یاد گرفته و به این زبان سخن می‌گویند.

پایتخت کشورمان، بزرگترین شهر ترک نشین کشور و دومین شهر ترک زبان دنیاست!
زبان ترکی زبان شهروندانی از شمال خراسان تا جنوبی ترین نقطه ی کشور و از غرب تا مرکزو شرقی ترین ونقطه ی کشور هست لذا رسمیت یافتن زبان ترکی در این شرایط یک ضرورت ملی محسوب میگردد.

۶- ضرورت بین المللی :

زبان ترکی زبان رسمی قریب به بیش از ده کشور و ده جمهوری خودمختار و فدرال و همچنین زبان نیم میلیارد جمعیت دنیاست حال برای بهره مندی اقتصادی و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی با این  کشورها و جمهوری ها و این ملت‌ها لازم است زبان ترکی به عنوان زبان رسمی در کشور رسمی شده و ایران را مثل سابق یک کشور چند ملیتی به دنیا معرفی نمود و از محاسن بین المللی زبان ترکی که از چین و تبت و سیبری وتا قلب اروپا و یونان گسترده شده بهره برد!

بهره مندی از فواید سیاسی و اقتصادی  اتحادیه ی کشورهای ترک وکشورهای همسایه ی ترک، خود در این شرایط می‌تواند گره اکثر مشکلات کشور را بگشاید!

 

طاهر نقوی

زبان تورکی شما را وا می‌دارد تا به گونه‌ای متفاوت بیندیشید، چون این زبان مقوله‌های معنایی متفاوتی دارد و افعال را به شیوه متفاوتی به کار می‌گیرد... علاوه بر آن، یادگیری زبانی همچون تورکی به شما این امکان را می‌دهد که به افکار و احساسات مردمانی که در یک مکان متفاوت زندگی می‌کنند، دسترسی خیلی مستقیم‌تری داشته‌باشید.
گرامر زبان تورکی موجب شده این زبان از انعطاف‌پذیری فوق‌العاده‌ای برخوردار باشد:

زبان تورکی برای اغلب آنهایی که همچون انگلیسی‌زبانان به یکی از زبان‌های هند و اروپایی سخن می‌گویند، زبانی ناآشناست. این زبان ساختاری متفاوت دارد و زبان‌آموزان جدید بایستی پیش از حرف‌زدن، اندکی تأمل نمایند. در عین حال، تورکی زبانی زیباست. انعطاف‌پذیری این زبان موجب شده خیلی چیزها در این زبان، موجزتر از انگلیسی بیان‌شوند. همچنین به خاطر انعطاف‌پذیری زبان تورکی، می‌توان یک عنصر بسیار مهم از یک جمله را تا لحظه آخر مخفی نگه‌داشت. به عنوان مثال، بیت زیر از شعر “نِوزاد چلیک” با عنوان “روز ولنتاین” را در نظر بگیرید:
بیر الیندن ساتین آلدیغیم چیچه‌یی
وئردیم اؤته‌کی الینه چینگنه قیزینین
از آنجا که در زبان تورکی قابلیت ساخت واژگان از طریق پسوندها وجود دارد، برخلاف زبان انگلیسی یک مفهوم چندوجهی می‌تواند تنها با یک واژه بیان شود. به عنوان مثال، “گئرچک‌لشدیریله‌مه‌ین‌لردیر” یک جمله یک کلمه‌ای است که با افزودن پسوندهایی به کلمه “گئرچک” که یک صفت به معنی “واقعی” می‌باشد ساخته شده است. معادل ترجمه‌پذیر آن به انگلیسی می‌تواند اینگونه باشد: “آنها چیزهایی هستند که نمی‌توانند تحقق یابند.”… یا “ائویمده‌کی‌لردن” به معنی “از چیزهایی که در خانه من هستند”… .
دانش زبان تورکی یادگیری سایر زبان‌ها را آسان‌تر می‌کند:
لکن، بسیاری از عناصری که برای انگلیسی‌زبانان تازگی دارند، برای گویشوران سایر زبان‌های دنیا تازه نخواهند بود. ساختار “فاعل-مفعول-فعل” در زبان تورکی با بسیاری از زبان‌ها، از آلمانی گرفته تا ژاپنی، مشترک است. همچنین قانون هماهنگی اصوات که در زبان تورکی وجود دارد در زبان‌هایی همچون مجاری، کره‌ای و غیره هم دیده می‌شود. به موجب این قانون، مصوت‌های پسوندها از مصوت‌های واژه اصلی تبعیت می‌کنند.
همانگونه که یادگیری مفهوم جنسیت در کلاس زبان فرانسه، می‌تواند به شما در یادگرفتن سایر زبان‌هایی که [در آنها کلمات] دارای جنسیت می‌باشند کمک نماید، دانش زبان تورکی نیز شما را با بسیاری از جنبه‌های تازه گرامری آشنا می‌سازد که ممکن است در جاهای دیگری با آنها مواجه شوید. دانستن زبان تورکی، بلیط ورود به جهانی دیگر را به شما می‌دهد:

زبان تورکی شما را وا می‌دارد تا به گونه‌ای متفاوت بیندیشید، چون این زبان مقوله‌های معنایی متفاوتی دارد و افعال را به شیوه متفاوتی به کار می‌گیرد… علاوه بر آن، یادگیری زبانی همچون تورکی به شما این امکان را می‌دهد که به افکار و احساسات مردمانی که در یک مکان متفاوت زندگی می‌کنند، دسترسی خیلی مستقیم‌تری داشته‌باشید. اگرچه ما در یک دنیای گلوبالیزه (جهانی‌شده) زندگی می‌کنیم، هنوز دستیابی به یک چشم‌انداز جهانی منفرد بسیار بعید می‌باشد. در حالی که با یادگیری زبان تورکی، ساختار منحصر به فرد این زبان، روز به روز شما را شیفته‌تر خواهد ساخت…

نویسنده: جان آنگلیس (برنده جایزه مترجم جوان British Council)
مترجم: محمد رحمانی‌فر

به گزارش آذربایجان پرس، ۵ هزار و ۱۵۹ دانش آموزی که زبان مادری شان تورکی است و یا اینکه تورکی را به عنوان زبان خارجه انتخاب کرده اند، پس از ۲۷ سال کتاب های درسی تورکی جدید دریافت کرده اند.

این کتب درسی به زبان تورکی از طرف وزارت آموزش و پرورش بلغارستان به روزرسانی شده و حاصل تلاش یک تیم متخصص ۱۰ نفره می باشد که موجب شادمانی دانش آموزان تورک و علاقه مندان به زبان تورکی در بلغارستان شده است.

آخرین ویرایش کتاب های تورکی در مدارس بلغارستان در مقاطع اول تا چهارم ابتدایی در سال ۲۰۱۲ – ۲۰۱۳ انجام شده بود و برای مقاطع پنجم تا هفتم ابتدایی پس از ۲۷ سال، امسال انجام گرفت.

استفاده از زبان تورکی معاصر، تصاویر رنگی زیبا، استفاده از متون نویسندگان و شاعران تورک بلغارستان از مهمترین تغییرات کتاب های تورکی در مدارس بلغارستان بوده است.

۱۰ درصد از جمعیت ۷ میلیونی بلغارستان را تورک ها تشکیل می دهند. آموزش زبان تورکی در مدارس بلغارستان از سال ۱۹۹۲، برای ۱۱۴ هزار دانش آنوز شروع شده بود.

۵ هزار و ۱۵۹ دانش آموز در سال تحصیلی جدید در بلغارستان در مدارس دولتی زبان تورکی را خواهند آموخت.

کارشناسان علت کم شدن کلاس های زبان تورکی در بلفارستان را افزایش مهاجرت تورک ها به اروپا و عدم انتخاب درس زبان تورکی در مدارسی که مسئولین آن ها تورک نیستند، عنوان می کنند.

یک نمایشنامه نویس و کارگردان تئاتر با بیان این‌که ناآشنایی نمایشنامه نویسان تبریزی با زبان مادری، معضلی بزرگ در راستای نوشتن نمایشنامه ترکی است، خاطرنشان کرد: این معضل با داشتن اراده و انگیزه‌ی نوشتن به زبان ترکی و با کمک افراد فعال در زمینه زبان ترکی به راحتی قابل حل است اما نسبت به نویسندگان بومی بی اعتمادی هم وجود دارد.

اکبر شریعت در گفت‌وگو با ایسنا، با اشاره به روند رو به رشد تئاتر تبریز در دو دهه‌ی اخیر، گفت: تعداد نمایش‌ها، هنرمندان تئاتر و تماشاگران همواره رو به رشد بوده و تئاتر به زبان بومی نیز از لحاظ کمی و کیفی پیشرفت چشمگیری داشته است. 

وی افزود: با وجود پیشرفت در این حوزه هنوز جریانی به نام تئاتر بومی که دارای متن ترکی و موضوعات فرهنگی، اجتماعی و سایر مسائل منطقه باشد در تبریز وجود ندارد، در واقع تئاترهایی با مشخصات بومی در تبریز همواره بوده‌اند اما این نمایش‌ها تاکنون به یک جریان و حرکت قوی تبدیل نشده اند. 

وی در خصوص زیرساخت‌های تئاتر، اظهار کرد: تئاتر تبریز از لحاظ زیرساخت‌هایی همچون سالن‌ها و امکانات فنی محروم است و این حوزه به خاطر کم‌ توجهی‌های مسئولان تاکنون نتوانسته پابه‌پای دیگر حوزه‌ها پیش برود که این امر مشکلات و معضلات بسیاری برای اهالی تئاتر ایجاد کرده است.  

شریعت افزود: مهم‌ترین مشکل تئاتر تبریز کمبود سالن نمایش است و سالن‌های موجود نیز مطابق با استانداردهای جهانی نیستند. 

وی افزود: با وجود دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه نبی‌اکرم و آموزشگاه‌های بسیاری که اغلب به مبحث تئاتر اختصاص دارند و جشنواره‌هایی هم‌چون جشنواره‌ی نمایشنامه ‌نویسی میرزا آقا تبریزی که روز به روز تخصصی‌تر می‌شوند، شهر تبریز هنرمندان بسیاری دارد و فقط با کمبود سالن و امکانات فنی‌ رو به رو است. 

وی با بیان این‌که قیمت بلیط تئاتر در تبریز از هیچ قانون نوشته شده‌ای تبعیت نکرده و هیچ ارگانی برای تعیین قیمت بلیط وجود ندارد، اظهار کرد: قیمت بلیط توسط خود تئاتری‌ها تعیین می‌شود که اغلب این قیمت‌ها تفاوت اندکی در حد 5 هزار تومان با هم دارند، بلیط تئاتر در تبریز در محدوده‌ی 20 تا 25 هزار تومان است که این مبلغ برای یک نمایش، کم بوده و حتی با این قیمت، پرفروش‌ترین تئاترهای تبریز نیز ضرر می‌بینند. 

نویسنده تبریزی گفت: درآمد بازیگران تئاتر تبریز جوابگوی دخل و خرج زندگی آنها نیست، با این‌حال تئاتری‌ها نمی‌توانند سطح قیمت بلیط را  هم افزایش دهند چون با ریزش مخاطب مواجه می‌شوند، زیرا مخاطب تئاتر تبریز بر خلاف کنسرت، از طبقه‌ی مرفه جامعه نیست. 

وی ادامه داد: برای حل معضل کمبود درآمد بازیگران تئاتر باید طیف مخاطبان تئاتر گسترش یافته و تهیه ‌کنندگانی از بخش خصوصی وارد تئاتر تبریز شوند که در این راستا اهالی تئاتر تبریز تلاش‌هایی می‌کنند اما به دلیل انفرادی بودن اغلب این حرکت‌ها، نتیجه‌ای موثر، بلندمدت و فراگیر حاصل نمی‌شود. 

وی در خصوص جشنواره‌ی بین‌المللی تئاتر الف که در آذرماه در تبریز برگزار می‌شود، گفت: جشنواره‌هایی از این قبیل با مهیا کردن فرصتی برای دیدن نمایش‌های سایر نقاط ایران و دنیا فرصتی را برای تئاتری‌های تبریز ایجاد می‎‌کند تا با بازاریابی نمایش‌های خود، ارتباطی با مسئولین، هنرمندان کشوری و جهانی برقرار کنند، اما تئاتری ها تاکنون فقط به فکر اجرای عمومی در شهر خود بوده و به حضور در تعداد محدودی از جشنواره‌ های داخل کشور دلخوش هستند.

وی در خصوص مشکل نبود نمایشنامه بومی در تبریز، گفت: کارگردانان کاربلد، بازیگر، طراح صحنه و دیگر عوامل هنری بسیاری در تبریز وجود دارد اما تعداد نمایشنامه‌ نویسان بسیار اندک بوده و قابل مقایسه با تعداد کارگردانان شهر نیست.  

وی درخصوص نویسندگان نمایشنامه‌های ترکی، اظهار کرد: تعداد این نویسندگان به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد، زیرا کارگردانان تبریزی به دلایل نامشخصی مایل به همکاری با نویسندگان همشهری‌ خود نیستند و اغلب کسانی که دستی در نوشتن و کارگردانی دارند، نوشته‌های خود را کارگردانی می‌کنند اما چرا باید نوشته‌ی یک نویسنده و کارگردان را فرد دیگری کارگردانی نکند! 

شریعت با یادآوری وضعیت نامطلوب تئاتر ترکی در تبریز، گفت: نویسندگان تئاتر ترکی در تبریز بسیار اندک بوده و فعالیت آن‌چنانی ندارد و برخی نیز عطای تئاتر را به لقای آن بخشیده و رفته‌اند بدون این‌که نویسنده‌ی جدیدی جایگزین آنها شود. 

وی با بیان اینکه مسئله تئاتر تبریز کمبود نویسنده‌ی جدید نیست، اظهار کرد: اعتمادی به نویسندگان بومی وجود ندارد که این معضل پیش از هر چیزی گریبان نویسندگان جوان را می‌گیرد.

وی با یادآوری این‌که عمر نمایش بومی در تبریز اندک است، گفت: نمایش‌های بومی تبریز با روند کندی رو به جلو حرکت می‌کنند که برای تسریع نیازمند یک حرکت و جریان سیستماتیک و مورد حمایت اغلب تئاتری‌ها هستند.  

وی ادامه داد: اگر حداقل یک تئاتر ترکی هر ماه به روی صحنه‌های نمایش تبریز برود یک حرکت قدرتمند در راستای پا گرفتن تئاتر بومی و بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت ایجاد می‌شود که نیازمند ورود نویسندگان جوان، کارگردانان و تهیه‌کنندگانی با درک بالا است.  

نویسنده تبریزی با بیان این‌که تئاتر در سراسر جهان به زبان مردم هر منطقه نوشته و اجرا می‌شود، گفت: باید در کنار تئاتر به زبان فارسی، تعداد نمایش ها به زبان بومی در هر منطقه بیشتر باشد، جشنواره‌های ملی که به زبان رسمی برگزار می‌شوند، زبان‌های بومی و تئاترهایی به زبان‌های بومی را به حاشیه می‌کشانند که در این راستا راه‌اندازی جشنواره‌های بومی یا منطقه‌ای، شاید بتواند به رشد تئاتر بومی کمک کند. 

وی مهم ترین تفاوت بین نمایشنامه‌های خارجی و بومی را مسئله‌ی فرهنگی، اجتماعی خواند و افزود: اغلب نمایش‌های خارجی دارای خصوصیات ولایتی و ایالتی هستند که با وجود درک نمایشنامه‌های شکسپیر، میلر یا تنسی ویلیامز، این نمایش‌ها فاقد رنگ و بوی منطقه‌ی تبریز بوده و اسم‌ها، برخوردها، رفتارها با زندگی روزمره مردم شهر متفاوت هستند. 

وی ادامه داد: صمیمیتی که یک نمایشنامه‌ی بومی در مخاطب ایجاد می‌کند بسیار پررنگ‌تر از یک نمایشنامه‌ی خارجی است، با دیدن شخصیت‌های نمایش بومی در کوچه‌پس‌کوچه‌های تبریز، حس آشنا بودن با آن‌ها و مسائل و مشکلات‌ آنها باعث برقراری ارتباط بیشتری با آن‌ها می‌شود.  

 شریعت در خصوص مخاطبان تئاتر تبریز بیان کرد: طیف مخاطبان تئاتر تبریز، به کیفیت اجراها، آوازه‌ی هنرمندان و آثار، بیشتر از ماهیت بومی و غیر بومی بودن نمایش‌ها اهمیت می‌دهند اما شاید بتوان با گسترش طیف مخاطبان تئاتر، کشاندن مردمان کوچه و بازار به سالن‌های تئاتر و تغییر محدوده‌ی سنی مخاطبان تئاتر که اغلب جوان هستند، تماشاگران بیشتری را نسبت به تئاترهای دیگر جذب کرد. 

وی تاکید کرد: گسترش طیف مخاطبان برای تئاتر تبریز لازم بوده که در غیر این صورت تئاتر بومی و غیربومی تبریز با این محدوده مخاطبان آینده‌ی درخشانی نخواهد داشت. 

به گفته ی وی نمایشنامه‌های ترکی "حیدبابابه سلام” نوشته‌ی دکتر لاله، "ستارخان" نوشته‌ی آقای نادر ساعی‌ور،  "من اوچونجو نفریدیم" و "آنا یوردوم آذربایجان" نوشته‌ی آقای محمد رمضانی، نمایش "اتابک پارکینین تراژدی‌سی" نوشته‌ی آقای مرتضی هاشم‌پور و "پاشا" نوشته‌ی اکبر شریعت با موضوع تاریخ تاکنون بقه روی صحنه رفته‌اند. 

وی گفت: فارغ از بحث کیفیت، هر یک از آثار ذکر شده دارای جایگاه خاصی هستند که اغلب با استقبال خوبی نیز مواجه شده‌اند.  

به گفته وی، نمایشنامه‌های خارجی کرگدن نوشته‌ی یونسکو و با کارگردانی کامران قربانی و آنتیگون به کارگردانی علی پوریان، با ترجمه ی ترکی منیره اکبرپوران روی صحنه رفته‌اند که کارهای بسیار ارزشمندی محسوب می‌شوند. 

 شریعت با بیان این‌که می‌توان نمایشنامه‌های فارسی را به زبان ترکی ترجمه کرد، گفت: این تبادل می‌تواند اتفاق‌های مبارکی را رقم بزند چرا که اغلب نویسندگان ما به زبان فارسی آشنایی زیادی دارند.  

وی افزود: نمایش "موسیو" اثری از بنده به زبان ترکی و با محوریت دوران مشروطیت و محاصره‌ی تبریز، مراحل مختلف را پشت سر گذاشته و به زودی روی صحنه خواهد رفت.

اصلی و کَرَم‌ یک داستان عاشقی تُرکان جهان بخصوص تُرکان اوغوزمی باشد که روایت‌های گوناگون ولی نه چندان متفاوت از آن در فرهنگ و ادبیات آذربایجان، تُرکمنها، ترکیه و برخی کشورهای آسیای میانه رواج دارد. به عقیده محققین، این داستان لیریک دراوایل سدهٔ دهم قمری‌/ شانزدهم میلادی به وجود آمده وبه تدریج در میان سایر تُرکان اوغوز رواج یافته‌است. اکثرپژوهشگران بر این باورند که خاستگاه اصلی این افسانه آذربایجان بوده‌است. برخی دیگر معتقدند اصلی (معشوق) و کرم (عاشق)، قهرمانان داستان، در اواخر سده دهم قمری‌/شانزدهم میلادی می‌زیسته‌اند و این داستان در حدود یک قرن پس از آنها شکل گرفته‌است. در بعضی روایات، خاستگاه افسانهٔ اصلی و کرم شهر گنجه یاد شده‌است. چون در زمان حکومت تُرکان صفویه این داستان شکل گرفته و چون تبریز در دوران صفویه پایتخت ایران بوده و بعد قزوین و در نهایت اصفهان به پایتختی برگزیده شده‌است بنابراین اساس داستان نیز از آذربایجان و تبریز شکل گرفته و توسط نقالان حکومتی همزمان با انتقال پایتخت به اصفهان، به این شهر منتقل می‌شود. فرض دیگر این است که اساس داستان و وقوع آن به دوران پیش از میلاد مربوط است. چون قهرمانان اصلی یعنی آسلی و کرم از شاهزادگان بوده و نیای هر کدام حاکم منطقه‌ای از توران بودند و بخاطر سرنوشت اندوهبار و همچنین به سبب منزلت اجتماعی خاندان «کرم» و «آسلی» در حافظهٔ تاریخ ثبت و باقی‌مانده‌اند. به عقیده اهالی اورمیه، چشمه ای که اصلی و کرم همدیگر را در کنار آن می بینند در روستای گؤگ تپه اورمیه قرار دارد. در اکثر روایتها حتی روایت تُرکمنی که قرائن و شواهد نزدیکی واقعیت دارد، حوادث داستان در محله قاراملیک یا قره ملیک تبریز روی داده‌است، که به گفته اهالی بومی قراملک تبریز باغ منتسب به قاراملیک پدر اصلی، گوللو باغ هنوز در این منطقه پابرجا می‌باشد.