آذربایجان پرس

اخبار آذربایجان، ایران و جهان

آذربایجان پرس

اخبار آذربایجان، ایران و جهان

۴۲ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «جهان تورک» ثبت شده است

سیاست جمهوری اسلامی ایران که حمایت از مسلمانان و البته ملت های مظلوم دنیا می باشد، آنچنان که باید و شاید در جلوگیری از کشتار مسلمانان اویغور چین احساس نشده است.

تبریزمن: دولت کمونیست چین در ادامه سیاست نژادپرستانه و کشتار مسلمانان اویغور، اقدام به تخریب مسجد و اماکن مذهبی این قوم کرده است. چیزی که در این قضیه و البته موارد مشابه آن در گذشته شاهدش نبودیم ورود قاطعانه وزارت امور خارجه ایران به موضوع است.


اویغورهای چین که مسلمان و ترکزبان هستند در سال های اخیر بارها با وحشیانه ترین روش ها از سوی دولت چین مورد حمله قرار گرفته و آسیب‌های جدی دیده اند. سیاست جمهوری اسلامی ایران که حمایت از مسلمانان و البته ملت های مظلوم دنیا می باشد، آنچنان که باید و شاید در این خصوص احساس نشده است.

شاید دلیل این سکوت به حمایت چین از کشورمان در برجام و عدم همراهی کامل با تحریم های اعمال شده آمریکا مربوط شود، اما دلیل هرچه باشد کشورمان در جلوگیری از کشتار مسلمانان اویغور، قاطعانه به وظیفه اسلامی خود عمل نکرده است. انتظار می رود با احضار سفیر چین به وزارت امور خارجه، مراتب اعتراض کشورمان به مقامات این کشور اعلام شود.

مهدی حافظ زاده

ترک های عراق

| چهارشنبه, ۲۷ آذر ۱۳۹۸، ۱۰:۲۵ ب.ظ | ۰ نظر

ترکان عراق که به خودشان ترکمن یا ترکمان می گویند، بین نیم تا یک میلیون نفرهستند و به لهجة ترکی آذربایجانی سخن می گویند. در شمال عراق از شهر «تل عفر» تا قصبة «بدره» در جنوب شرقی عراق در 16 شهر، قصبه و صدها روستا سکونت دارند. شهر کرکوک مرکز ترکان عراق است و به همین جهت نیز لهجة ترکان عراق را لهجة ترکی کرکوک نیز می گویند. تل عفر، اربیل، آلتین کوپرو، کرکوک، داکوک، کیفری، مندلی، قارانیه و خانقین مهمترین شهرهای ترکان عراق است. در استان موصل نیز عدة زیادی از ترکان زندگی می کنند. شعر و ادب در میان ترکان عراق، بستگی فراوانی با ترکان آذربایجان دارد. محمد فضولی، احمد جلایری، روحی بغدادی، بدری و نورس قدیم مهمترین شاعران ترکی عراقی هستند. محمد فضولی نقشی عظیم در رستاخیز ادبی و زبانی لهجة ترکی آذربایجانی دارد.

ای ترکستان شرقی ...

پاره ی خونین امت ...

ای دسته های مجاهد و مجاهده های مقاومت کننده...

ای مومنان سرافراز که به تنهایی در مقابل کسانی که سعی در دور نگاه داشتن اسلام از شما را دارند، ایستاده اید...

قرآن ها می افتند ...
مسجدها بسته می شوند...
مدارس قدغن می شوند...
عالمان دینی تک به تک کشته می شوند...
برادران ما به زور به کمپ ها برده می شوند...
و بجای آنها، مردان چینی به خانه هایشان برده می شوند...
خواهران ما به زور با مردان چینی مزدوج می شوند...

علی رغم همه ی این ها...

امت محمد(ص) خاموش است ...
صدایی در نمی آید...
برای مسلمانان صاحبی پیدا نمی شود...
آیا نمی دانند که رضای به ظلم، ظلم است ...

حضرت علی(ع) چه زیبا فرمود:
"اگر نمی توانید در مقابل ظلم بایستید، آن را به گوش همه برسانید!"

این اتفاقات در رسانه ها و دولت های غربی ماه هاست، هفته هاست که در تیتر اخبار است، رسانه ها و دولت های مسلمان کجا هستند؟...

آیا نمی دانند که بی طرفی در جایی که ظلم هست، همانند بی ناموسی است...

آیا نمی دانند که پس از سالها، خاطره خواهران و برادران مسلمانمان از سکوت مسلمانان خواهد بود نه از شکنجه ظالمان....

یا رب، به خواهران و برادرانمان در ترکستان شرقی کمک کن...

خدا بهتر از هر کس مکر تواند کرد.(سوره انفال، آیه ۳۰)

مسعود اوزیل

یوز ایل ایچینده اودوزدوغوموز دیلیمیز!

| يكشنبه, ۱۰ آذر ۱۳۹۸، ۰۹:۴۳ ب.ظ | ۱ نظر

900 ایل بوندان قاباق، تورک دونیاسینین بوگونه دک ده معنوی حیاتینی ائتگیله‌ین خواجه احمد یسوی، انسان‌لاری دینی و اخلاقی یؤندن یئتیشدیرمک اوچون اؤز حکمت‌لی سؤزلرینی تورک دیلینده یازمالی اولور.

600 ایل بوندان قاباق، عمادالدین نسیمی، اؤز عرفانی، دئوریمچی (انقلابی) سؤزلرینی تورک دیلینده یازمالی اولور.  

150 ایل بوندان قاباق، محمد باقر خلخالی، اؤز حکمت‌لی سؤزلرینی و اخلاقی اؤیودلرینی "تولکو ناغیلی" آدلی بیر تورک مثنوی‌ده ملته چاتدیریر. 

90 ایل بوندان قاباق، آذربایجان چاغداش طنز شعرینین تانینمیش نماینده‌سی، شبسترلی معجز شعرلرینی تورک دیلینده یازماغینا گؤره دئییر: "من گؤردوم کی آذربایجان ملتینین چوخو تورک‌دور و فارسی شعرلردن بهره آپارا بیلمه‌یه‌جک، منیم نیتیم بو ایدی کی کیشی‌لر و خانیم‌لار منیم شعرلریمی اوخویوب و آنلایالار."

70 ایل بوندان قاباق، ایراندا فارسلاشدیرما سیاستینین سوردورولمه‌سیندن 30 ایل کئچدییینه باخمایاراق، "حیدربابایا سلام" شعرینین اصلی مخاطب‌لری یعنی حیدربابا داغینین اتک‌لرینده یاشایان آذربایجانلی‌لار هله فارسجا اوخویا بیلمه‌ییردیلر، بونا گؤره ده، اوستاد شهریار "حیدربابایا سلام" شعرینی تورک دیلینده یازاراق "تورکو دئدیم اوخوسونلار اؤزلری"! دئییر.  

آنجاق، بو یوز ایلده باشلانان و بوتون گوجو ایله ایره‌لی‌له‌ین فارسلاشدیرما سیاستینین آجی بیر سونوجو اولاراق، بوگون تورک آیدین‌لاری اؤز سؤزلرینی ملتین قولاغینا چاتدیرماق اوچون تورک دیلینده دئییل، فارس دیلینده یازمالی اولورلار. 

بو آجی دورومو یئنی‌دن دییشمکده و تورک دیلینی یئنیدن اؤز یئرینده اوتورتماقدا باجاریقلی اولدوغوموزا اینانیرام. گون او گون اولاجاق کی بیزلر ده، زهتابی، فرزانه، هیئت، سهند، ساهر، علی تبریزلی... کیمی داهی‌لریمیزین توتدوقلاری یولو دوام ائده‌رک، خواجه احمد یسوی، عمادالدین نسیمی، محمدباقر خلخالی، معجز شبستری، اوستاد شهریار و یوزلرجه شاعیر و یازیچی‌لاریمیز کیمی سؤزلریمیزی اؤز آنا دیلیمیزده اؤز میللتیمیزه چاتدیراجاغیق! یئتر کی، اؤزوموزه ایناناق، یئتر کی اوسانمایاق!

در اکتبر سال جاری میلادی، شورای همکاری کشورهای تُرک، که به منظور هماهنگی ادغام سیاسی، اقتصادی و فرهنگی آنها ایجاد شده، ده ساله شد. در این مدت، شورای تُرک زبان موفق شده موفقیت‌های چشمگیری کسب کند، و ترکیه نفوذ خود را در کشورهای تُرک زبان که در قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق بودند، افزایش داده است.

شهر خیوه ازبکستان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان ترک در سال 2020 انتخاب شد.

عظمت جامانکولوف، وزیر فرهنگ، اطلاع رسانی و گردشکری قرقیزستان در حاشیه سی و هفتمین نشست شورای دائمی وزرای فرهنگ سازمان ترک‌سوی در شهر اوش گفت که شهر خیوه ازبکستان به عنوان پایتخت فرهنگی جهان ترک در سال 2020 انتخاب شده است.

جامانکولوف اعلام کرد که این تصمیم با رای مثبت تمامی اعضای شورای دائمی وزرای فرهنگ سازمان ترک‌سوی گرفته شده است.

سی و هفتمین نشست شورای دائمی وزرای فرهنگ سازمان ترک‌سوی به میزبانی قرقیزستان و با حضور معاونان وزرای فرهنگ آذربایجان، قزاقستان، ازبکستان، ترکیه، ترکمنستان و وزیر آموزش و فرهنگ جمهوری ترک قبرس شمالی به عنوان کشور ناظر برگزار شده است.

گفتنی است، شهر باستانی خیوه از سال 1990 در فهرست میراث فرهنگی جهان در یونسکو جای گرفته و با معماری ویژه و کوچه های سنگ فرش باریک در استان خوارزم در غرب جمهوری ازبکستان قرار دارد. این شهر تاریخی که در مسیر جاده ابریشم قرار دارد، کانون بزرگ تمدن و اقتصادی آسیای مرکزی محسوب می شود و در گذشته دولت‌های بسیاری برای تسلط بر این منطقه مبارزه کرده اند.

این شهر باستانی در قرن هفدهم پایتخت خانات خیوه بود اما در سال 1873 به تسلط روسیه درآمد. قلعه ایچان یکی از جاذبه‌های این شهر تاریخی است. دیوارهای مرتفعی دور این قلعه را احاطه کرده است. این قلعه تاریخی علی رغم آسیب‌هایی که در طول تاریخ به آن وارد شده هنوز پا برجاست.

در داخل قلعه ایچان چند مدرسه، مسجد، کاخ، مناره و بازارچه وجود دارد که هرکدام مربوط به یک دوره تاریخی هستند. در این قلعه تاریخی حدود 3 هزار نفر سکونت دارند و علی رغم گذشت زمان سعی می کنند تا سنت های خود را زنده نگه دارند.

شهرهای سمرقند، بخارا و خیوه ازبکستان در فهرست میراث فرهنگی جهان، یونسکو قرار دارند.

منطقه آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، علیرغم محاط بودن در خشکی، به دلیل منابع انرژی دریای خزر و رشد روز افزون تقاضای گاز، و همچنین مشارکت در طرح چینی "یک کمربند- یک جاده" موجب جلب توجه کشورهای خلیج فارس برای سرمایه‌گذاری در این منطقه شده است.

به گزارش تسنیم، طی حدود سه دهه از زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، برخی از کشورهای پسا شوروی رونق گرفته، برخی دیگر هیچگونه رونقی نداشته‌اند. عوامل ژئوپلیتیکی و اقتصاد کلان بر فرایندهای شکل گیری دولت سازی و توسعه اقتصادی تأثیر داشته، اما در بعضی موارد جغرافیا و منابع طبیعی نقش جدی‌تری ایفا کرده‌اند.

نقش جمهوری آذربایجان در امنیت انرژی اروپا

| سه شنبه, ۵ آذر ۱۳۹۸، ۱۱:۲۶ ب.ظ | ۰ نظر

با توجه به ذخایر نفت و گاز و استخراج آنها در دریای خزر، استراتژی انرژی جمهوری آذربایجان برای حفظ و بهبود وضعیت انرژی خود، به ویژه در بخش گاز منجر به راه اندازی پروژه‌های جدید در معادن موجود شده است.

به گزارش آذربایجان پرس به نقل از تسنیم، افزایش تقاضا در اتحادیه اروپا به گاز طبیعی و ضرورت تنوع بخشی به منابع گازی خود، آذربایجان را بر آن داشته تا در راستای روابط با سایر کشورها، توامندی‌های انرژی خود را بیشتر توسعه دهد. باکو همچنین در زمینه استخراج منابع انرژی در کشورهایی مانند یونان و ترکیه سرمایه گذاری می‌کند. تاکید جمهوری آذربایجان بیشتر روی صنعت گاز است، زیرا منابع هیدروکربن هم برای امنیت خود این کشور و هم برای امنیت اتحادیه اروپا ضروری است.

ترکیب کمیسیون ازبکستان و ترکمنستان در همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی، علمی و فنی به تصویب رسید.

به گزارش آذربایجان پرس به نقل از فارس، ترکیب کمیسیون ازبکستان و ترکمنستان در همکاری‌های اقتصادی و بازرگانی، علمی و فنی به تصویب رسید.

فرمان مربوطه توسط «قربانقلی بردی‌محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان اعلام شده است.

رئیس جمهور ترکمنستان بنابه دعوت «شوکت میرضیایف» رئیس جمهور ازبکستان روزهای 28 و 29 نوامبر به «تاشکند» سفر می‌کند.

برنامه ریزی شده رئیس جمهور ترکمنستان با رئیس جمهور ازبکستان دیدار و گفت‌وگو کند.

رؤسای جمهور 2 کشور امکانات توسعه روابط ازبکستان و ترکمنستان را در تمام زمینه‌های همکاری دوجانبه بررسی می‌کنند.

مبادلات بازرگانی ازبکستان و ترکمنستان از 159 میلیون دلار در سال 2017 میلادی تا 274 میلیون دلار در سال 2018 میلادی افزایش یافته است.

ازبکستان و ترکمنستان ذخایر بزرگ هیدروکربور دارند و خواستار تنوع بخشی سیر انرژی هستند.

طرح ساخت خط لوله گاز «ترکمنستان- ازبکستان- قزاقستان- چین» در سال 2009 میلادی نمونه بارز آن است.  

«عشق آباد» آماده گسترش بیش از پیش همکاری‌های متقابل در چارچوب صادرات انرژی برق از آسیای مرکزی به جنوب آسیا در مسیر «ترکمنستان- ازبکستان- تاجیکستان- افغانستان- پاکستان» است.

در این زمینه همچنین طرح ایجاد مسیر حمل و نقلی «ازبکستان- ترکمنستان- ایران- عمان» نیز بررسی می‌شود که امکان افزایش انتقال کالاهای ترانزیتی بین المللی را فراهم می‌کند.

«ویکی پدیا» در ترکمنستان فیلتر شد

| سه شنبه, ۵ آذر ۱۳۹۸، ۱۲:۱۹ ق.ظ | ۰ نظر

دولت ترکمنستان سایت دانشنامه الکترونیکی «ویکی پدیا» را به دلیل تکمیل اطلاعات درباره رئیس جمهور این کشور فیلتر کرد.

دولت ترکمنستان سایت دانشنامه الکترونیکی «ویکی پدیا» را فیلتر کرد.

این اقدام پس از تکمیل شدن گزارشی درباره «قربان قلی بردی محمداف» رئیس جمهور ترکمنستان صورت گرفت.

این مقاله به نقل از نامه‌های کارکنان سفارت آمریکا در ترکمنستان نوشته شده که چندی پیش در سایت «WikiLeaks» منتشر شده بود.

در دانشنامه ویکی پدیا پیش از این هم اطلاعات انتقادی وجود داشت اما نسبت به این سایت محدودیت‌ها انجام نشده بود.

در صورت عدم عضویت ازبکستان در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، این کشور از توجه روسیه محروم نخواهد بود زیرا مسکو، تاشکند را یک بازیگر بسیار مهم در منطقه دانسته و حاضر نیست به خاطر اجتناب از ورود سریع به این اتحادیه از آن فاصله گیرد.

در قسمت اول این گزارش، چرایی و انگیزه‌های روسیه از تشویق ازبکستان برای ورود به اتحادیه اوراسیا بحث و بررسی شد. در ادامه این مطلب آمده است: البته با روی کار آمدن میرضیایف سیاست خارجی ازبکستان به اصطلاح پیشگیرانه تر (فعال تر) شده است.

برخی از کسانی که توانسته‌اند از اردوگاه‌های کار اجباری دولت چین در استان سین‌کیانگ فرار کنند از وقوع تجاوز، سقط جنین اجباری و عقیم‌سازی زنان مسلمان اویغور در این اردوگاه‌ها خبر می‌دهند.

به گزارش ایکنا؛ به نقل از پایگاه خبری دیلی میل، این زنان مسلمان اویغور که موفق شده‌اند از اردوگاه‌های کار اجباری دولت چین فرار کنند از وقوع تجاوز، سقط جنین و عقیم‌سازی زنان مسلمان از سوی مأموران چین در این اردوگاه‌ها خبر می‌دهند.

ازبکستان جدید - انتخابات جدید

| يكشنبه, ۳ آذر ۱۳۹۸، ۰۵:۰۰ ب.ظ | ۰ نظر

جمهوری ازبکستان انتخابات نمایندگان مجلس عالی (پارلمان) و شوراهای محلی- «کنگاش ها» را در تاریخ 22 دسامبر 2019 برگزار می‌کند.

 

ا​​ین انتخابات پارلمانی با شعار «ازبکستان جدید- انتخابات جدید» برگزار می‌گردد که در این انتخابات شهروندان ازبکستان نه‌تنها نمایندگان مجلس عالی بلکه نمایندگان محلی- کنگاش‌ها را نیز انتخاب می‌کنند. در ازبکستان که وارد مرحله دموکراتیک توسعه خود شده است، پویش انتخاباتی جدیدی در مورد انتخاب نمایندگان پارلمان جدید و محلی- کنگاش‌ها آغاز به کار کرده است. این انتخابات یکی دیگر از جلوه‌های روشن ایده‌های دموکراتیک پیشرفته است که در استراتژی اقدامات پنج گانه اولویت توسعه ازبکستان در بازه زمانی 2021- 2017 تجسم یافته است. آنها بخشی جدایی ناپذیر از اصلاحات در حال انجام در زمینه‌های سیاسی، حقوقی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، معنوی و آموزشی هستند. یک سیاست استوار و مطمئن که توسط دولت حمایت میشود نتایج مطلوبی خواهد داشت. جامعه جهانی اقتدار روزافزون ازبکستان را به رسمیت شناخته و به دنبال گسترش همکاری با آن است. اصول سیستم چند حزبی، تکثر گرایی سیاسی، چندجانبه گرایی، صراحت و شفافیت در جامعه ازبکستان در حال گسترش است. در حین انتخابات نمایندگان مجلس قانونگذاری ازبکستان، مراکز رأی گیری واحدی برای انتخابات مجلس و کنگاش‌های محلی توسط کمیسیون‌های انتخاباتی تشکیل می‌شود.

کارشناس سیاسی قزاق گفت: برای روسیه بازگرداندن «تاشکند» به حوزه تأثیر ژئوپلیتیک خود مهم می‌باشد، زیرا نخستین رئیس جمهور ازبکستان نسبت به مسکو با احتیاط عمل می‌کرد و به همین دلیل این کشور از سازمان پیمان امنیت جمعی خارج شد.

«داسم ساتپایف» کارشناس سیاسی قزاق دریادداشت اختصاصی که در اختیار خبرنگار دفتر خبرگزاری فارس در دوشنبه قرار داد به چرایی و انگیزه های ازبکستان برای ورود به اتحادیه اوراسیا اشاره کرده است.

مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل از راه‌اندازی و تکمیل کریدور شرقی - غربی تا سال آینده خبر داد و گفت: با تکمیل این کریدور ترکمنستان به ترکیه و عراق متصل می‌شود.

خیرالله خادمی درباره آخرین وضعیت کریدور جاده‌ای شرق به غرب اظهار کرد: این کریدور از سرخس که با ترکمنستان هم مرز است شروع می‌شود و به مشهد و نهایتا تهران می‌رسد. در ادامه، این کریدور به دو شاخه تقسیم می‌شود که یکی از آن‌ها به سمت شمال غربی و تبریز حرکت می‌کند.

معاون وزیر راه و شهرسازی افزود: این کریدور در مسیر شمال غربی تا تبریز به صورت آزادراهی بوده و از تبریز تا مرند بزرگراه است. همچنین از شهرستان مرند تا مرز بازرگان راه اصلی مناسبی دارد و مشکلی از این نظر وجود ندارد.

مدیر عامل شرکت ساخت و توسعه زیر بنا‌های حمل و نقل ادامه داد: یک شاخه دیگر از این کریدور نیز به سمت غرب کشور حرکت می‌کند و از تهران به همدان و نهایتا کردستان و سنندج می‌رود. در این راستا تا نزدیکی سنندج و حدود ۲۰ کیلومتری این شهرستان، آزاد راه چهار خطه احداث شده و در این بخش یک گردنه صعب‌العبور قرار دارد که در حال راه‌اندازی است و بخشی از آن در سال جاری و بخش دیگر در سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.

خادمی گفت: در ادامه کریدور شرق به غرب از سنندج تا مریوان یک جاده اصلی داریم، اما در حال احداث یک آزاد راه چهارخطه به طول ۱۰۵ کیلومتر تا مرز باشماق هستیم که این مسیر چهار خطه نیز تا سال آینده به بهره‌برداری خواهد رسید که می‌تواند کشور‌های همسایه شرقی و غربی ما را به یکدیگر متصل کند.

ساخت خط فیبر نوری جدید میان جمهوری آذربایجان و قزاقستان از مسیر بستر دریای خزر امروز (سه‌شنبه)  در شهر آکتائو آغاز شده است.  

  به گزارش خبرگزاری " آپا " جمهوری آذربایجان، مراسم آغاز ساخت این خط جدید با حضور  " آسکار مامین " و "علی اسداف"  نخست وزیران  قزاقستان و جمهوری آذربایجان و جمعی از مقامات اقتصادی دو کشور برگزار شد.

  ساخت خط فیبر نوری جدید میان جمهوری آذربایجان و قزاقستان از طریق بستر دریای خزر به طول ۴۰۰ کیلومتر در سال ۲۰۲۱ میلادی به پایان خواهد رسید.

این خبرگزاری به هزینه و اعتبار تخصیصی برای اجرای این پروژه اشاره نکرد. 

  قابلیت انقال اطلاعات  از طریق این خط  جدید که ارتباط مخابراتی میان قاره های اروپا و آسیا برقرار می کند، ۴ الی ۶ ترابایت در ثانیه خواهد بود.

    شرکت دولتی "AzerTelecom" جمهوری آذربایجان که مبتکر اصلی ساخت  این طرح مخابراتی است، مدتی پیش قرارداد ساخت این خط فیبر نوری میان دو کشور را با دو شرکت قزاقستانی "Transtelecom" و " KazTransCom "  امضا کرده است.

مصونیت دیپلماتیک به شورای تورک

| شنبه, ۲۵ آبان ۱۳۹۸، ۰۹:۳۷ ب.ظ | ۰ نظر

دولت مجارستان طی لایحه ای به مجلس این کشور خواهان افتتاح نمایندگی شورای کشورهای تورک در بوداپست، پایتخت این کشور شد. این لایحه به نمایندگان و کارکنان شورای تورک مصونیت سیاسی می دهد.

به گزارش آذربایجان پرس، حکومت مجارستان جهت افتتاح نمایندگی شورای کشورهای تورک زبان، موسوم به شورای تورک در بوداپست، وارد عمل شد.

پیش نویس قانون ارائه شده توسط پیتر سجیجارتو، وزیر امور خارجه مجارستان روز چهارشنبه به مجلس ارائه شده و در آن، مصونیت کامل دیپلماتیک برای نمایندگی شورای تورک و کارمندان آن به رسمیت شناخته شده است. به رسمیت شناختن وضعیت دیپلماتیک، معافیت از اقدامات کیفری، مالیات و گمرک برای کارمندان نماینده و همچنین عدم توانایی پلیس برای ورود به ساختمان نماینده است.

در این لایحه تصریح شده است که این اقدام با توجه به "روابط نزدیک تاریخی و فرهنگی بین مردمان تورک و مجار" انجام شده است.

ویکتور اوربان، نخست وزیر مجارستان روابط نزدیکی با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه دارد.  اردوغان به تازگی در ۷ نوامبر برای حضور در چهارمین جلسه شورای همکاری استراتژیک سطح عالی، به طور رسمی به مجارستان سفر کرده بود.

شورای همکاری کشورهای تورک در سال ۲۰۰۹ تشکیل شده است و کشورهای جمهوری آذربایجان، ترکیه، قرقیزستان، قزاقستان و ازبکستان عضو این شورا هستند. از سال ۲۰۱۸ مجارستان به عنوان عضو ناظر این سازمان بین المللی انتخاب شده است.

گوندَمدن دوشمه‌یَن موضوع لاردان بیری ده اورتاق تورک دیلی نین یارادیلماسی مسئله سی دیر. موختلیف ایللرده بونونلا باغلی چوخسایلی قورولتایلار، توپلانتیلار کئچیریلسه ده، مسئله حلّینی تاپماییب. اورتاق تورک دیلینین یارادیلماسینی ضروری ائدن، بو یولدا آتیلمالی اولان آددیملار نَدن عیبارتدیر؟ تانینمیش تورکولوق، فیلولوژی علم لری دوقتورو، پروفسور فریدون جلیلوو نوواتور.آز-این امکداشی ایله صُحبتینده بیلدیریب کی، اورتاق دیل مسئله سی چوخ آغیر موضوع دور: "اونون اینجه‌لیکلرینی بیلمه‌دن "اورتاق دیل یاراداق" ،"بیرلَشک" شکلینده شوعارلار وئرمکله ایش گئتمز. بو، چوخ جیدّی آراشدیرما، اوزَرینده چوخ جیدّی ایشله‌مه طلب ائدن بؤیوک مسئله دیر. اورتاق تورک دیلی موجود اولوب واختیله. اورتا عصرلرده ایکی اورتاق تورک دیلی وار ایدی. بیری قافقازدا، ایراندا، تورکیه‌ده و اورتا آسیانین بعضی بؤلگه‌لرینده ایشلنن اورتاق دیل ایدی کی، بونا تورکی دیلی دئییردیلر. او دیلده مکتوبلار یازیلیر، اینسانلار بیر-بیری ایله اُنسیّت قوروردولار. بیر ده بیر آز قیپچاق دیلینه یاخین اولان و اؤزبکلرین، اویغورلارین ایشلتدیگی جیغاتای دیلی وار ایدی. آذربایجاندا اولان تورک دیلی نه اینکی تورکلرین، حتّی قافقازدیللی خالقلارین دا اورتاق دیلی اولوب. روسلار قافقازا گلمه‌میشدن بو بؤلگه‌نین خالقلاری همین اورتاق دیلده دانیشیردیلار. حتّی ۱۹۳۶-جی ایله قدر داغیستانین آنا یاساسیندا تورک دیلی دولت دیلی ایدی. اون یئددی عصرین ۷۰-جی ایللرینده بیر فرانسه لی میسیونر گلیب آذربایجانین گونئیینی و قوزئیینی گَزیر، سونرا شاماخیدا بؤلگه‌نین اورتاق دیلی حاقیندا کیتاب یازیر. کیتابین آدی بئله‌دیر: "سؤز تورکی". بیر نسخه‌دن عیبارت اولان بو کیتاب سوئد ده کیتابخانادا ساخلانیر. اۆزۆنۆ کؤچوروب منه گؤندردیلر، من اونو چاپا حاضیرلادیم، آما مادّی ایمکان اولمادیغی اوچون ائله اَل یازما شکلینده ده قالدی، چاپ ائده بیلمه‌دیم. همین میسیونر اوچ-دؤرد عصر اول بو دیلین فاکتلارینی اورتایا قویوب. اونون کیتابینی ایسه جمعی ایکی نفر اوخویوب. بیر سوئدلی یوهانسون آدلی تورکولوق، بیر ده من. داها اوچونجو آدامین او کیتابدان خبری یوخدور.

تَخمینن ۳۰ ایل اؤنجه آنکارادا گؤروشنده یوهانسون منه دئدی کی، او دا "سؤز تورکی"نی چاپا حاضیرلاییب، آما چاپ ائتمه‌یه ایمکانی یوخدور. میللی علم لر آکادئمییاسینین نسیمی آدینا دیلچیلیک موسسه سی بو جور کیتاب و یا الیازمالاری تاپیب چاپ ائلمه‌لیدیر. آفاناسی نیکیتین "اوچ دنیز آرخاسیندا" کیتابینی روسجا یازیب آما او اثرین بیر چوخ یئرینده اورتاق تورک دیلی دئدیگیمیز آذربایجان تورکجه‌سینده جومله‌لر وار. یوزلرله بئله فاکت سایا بیلرم کی، آذربایجان تورکجه‌سی بو بؤیوک اراضیده اورتاق تورک دیلی کیمی ایشله‌نیب. آذربایجان تورکجه‌سی اوغوز دیلیدیر. بو اوغوز دیلی گونئیلی-قوزئیلی آذربایجاندا، بوتون قافقازدا، آنادولودا، تورکمنیستاندا ایشله‌نیب. هئچ اولماسا بو اراضیلرده یاشایان تورک خالقلاری اوچون بیر اورتاق دیل درسلیگی حاضیرلاماق لازیمدیر کی، یئنیدن او دؤنمه قاییتماق اولسون. سونرادان جیغاتای دیلینی ده بورا علاوه ائتمکله بیر عمومی درسلیک اورتایا قویماق اولار. آما بونلار آغیر ایشدیر، بؤیوک زحمت طلب ائدیر. میللی علم لر آکادِمیسینین دیلچیلیک موسسه سینه میللی روحلو بیر آکادمیک رهبرلیک ائدیر – محسن ناغیسویلو. بو یؤنده چوخ ایش گؤرورلر. سادجه اولاراق دستک وئریب اونلارین گؤردویو ایشی بیلیم یوردو توپلانتیلاریندا و دیگر یئرلرده، خُصوصن تلوزیوندا تبلیغ ائتمک لازیمدیر. آرادا او شوو وئرلیش لرینین یئرینه بئله میللی مسئله‌لرله باغلی موضوع لار اِئفیره چیخاریلمالیدیر". فریدون جلیلووون فیکریجه، اورتاق تورک دیلینین یارادیلماسی اوچون تاریخده اولانلاری تبلیغ و برپا ائتمک لازیمدیر: "توتالیم، قازاخلا آذربایجان تورکو بیر-بیری ایله چتین آنلاشیر. آما بیر هفته قازاخیستاندا یاشایاندا دانیشا بیلمه‌سه ن ده او لهجه‌نی تام باشا دوشورسن. یعنی تورک دیللری هیند-آوروپا و باشقا دیللردن فرقلی اولاراق آنا کؤکونو ساخلاییب. او آنا کؤکون اۆزَرینده معین ایشلر آپارماق لازیمدیر. بیرینجی مرحله ده اوغوز تورکجه‌سی اوچون، ایکینجی مرحله ده قیپچاق دیللری اوچون آیریجا اورتاق دیل درسلیگی یاراتماق، سونرا بو ایکی اورتاق دیلین ماتِریاللارینی علمی شَکیلده اوزلاشدیرماق اولار کی، اوچونجو، یعنی اساس سئچَنَک(گزینه) اوچون نَه یی ساخلاییب نَه یی ایختیصار ائتمه‌لی اولدوغوموزو بیلک. همچنین تبلیغات بئله آپاریلمالیدیر کی، اورتاق دیل یئرلی لهجه لرین سیرادان چیخماسینا سبب اولمایاجاق، او مقصدی گۆدمۆر. قازاخ اؤز لهجه‌سینده، قیرغیز اؤز لهجه‌سینده، آذربایجان تورکو اؤز لهجه‌سینده یازیب-اوخویاجاق، آما علاوه اولاراق اورتاق تورک دیلینی اؤیرنه‌جک کی، باشقا تورک دولتی نه گئدنده او دیلده دانیشا بیلسین. بونون علمی یوللاری وار. بو ایشی ناشی آداملارین عهده سینه بوراخماق اولماز. خالق آراسیندا بو سۆرَج گئدیر. آذربایجاندا آنادولو تورکجه‌سی سریال لار، وئریلیشلر، خبرلر واسیطه‌سیله بوتون ائولره گیریب. دولت مستقل لیگیمیزی برپا ائدندن بَری بیز تورکیه‌دن یوزلرله سؤز آلیب ایشله‌دیریک. بو یاخشی حالدیر، اورتاقلیغا آپاران یولدور. آما تورکیه‌ده بونو ائتمیرلر. چونکو اوردا بو تبلیغات گئتمیر. یالنیز سون زامانلار چوخ آز سایدا، بیر نئچه مکتبده آذربایجان تورکجه‌سی ایله آنادولو تورکجه‌سی آراسینداکی فرقلری شاگیردلره اؤیرتمه‌یه باشلاییبلار.

اصلینده آذربایجان تورکجه‌سی تورک دیللری ایچَریسینده ان گؤزل و ان مکمل دیر، لاکین بیز بونو تبلیغ ائده بیلمیریک. آنادولو تورکلری بیزدن چوخ سؤز گؤتوره بیلرلر، لاکین ائتمیرلر. بونون دا موختلیف سببلری وار. بیر طرفدن تورکیه ۶۰۰ ایل پادشاهی اولموش دولت دیر دئیه دیگر تورک خالقلارینا بیر آز بؤیوک قارداش کیمی باخیر. ان بؤیوک سهوی ده بودور. بو گون گونئی آذربایجاندا اولان تورکچولوک نه قوزئی آذربایجاندا وار، نه ده تورکیه‌ده. دیگر طرفدن تورکیه‌ده بو مسئله ایله مشغول اولان عالیملر ایچریسینده گله‌جگی گؤره بیلَنلر چوخ آزدیر. گؤره بیلنلر ده "توران" ،"ارگنکون" شوعارلاری ایله گونده‌می دولدوران، علم دن اوزاق اینسانلاردیر. اورتایا اساسی ایش قویان یوخدور. بو ایش اوچون هم سیاسی ایراد، هم ده فردلرده حقیقی تورک روحونون اولماسی لازیمدیر. من همیشه تورکیه‌ده دئییرم کی، بیز باکیدان ایستانبولا "طیاره" ایله گلیب "اوچاق"لا قاییدیریق. بو زامان "اوچاق" اولور بیزیم اورتاق سؤزوموز. سیز ده "آناهتار"لا گلیب "آچار"لا قاییدین. باخ، بو مکانیسمی محض اونون سورونونو بیلن اینسانلارین رهبرلیگی آلتیندا ایشه سالماق لازیمدیر کی، مکانیسم گؤزلنمز فسادلار وئرمه‌سین". فریدون جلیلووا گؤره، خصوصی مقام اورتاق الیفبا مسئله سیدیر: "هر دفعه قید ائدیرم کی، اول اورتاق الیفبا اولمالیدیر، سونرا اورتاق دیل. ۳۰ ایلدیر اورتاق الیفبا مسئله سی گئرچکلشمیر. حالبوکی ۳۰ ایل قاباق تورک اؤلکه‌لرینین تانینمیش عالیملری ایستانبولدا کئچیریلن قورولتایدا موختلیف لایحه‌لری مذاکیره‌یه قویدولار و ۳۴ حرفدن عیبارت اورتاق الیفبا قبول ائتدیلر. هامیسی دا بونا ایمضا آتدی. تورکیه‌لیلر ایندیکی الیفبالارینا ایکی-اوچ حرف آرتیرسایدیلار همین اورتاق تورک الیفباسینی قبول ائتمیش اولوردولار. آما ۳۰ ایلدیر بونو ائده بیلمیرلر. بیز ایسه اونو بوردا حیاتا کئچیرمیشیک و ۲۶ ایلدیر ایشله‌دیریک. تاتارلار دا همین اورتاق الیفبانی ایشله‌دیر. آما بو گون اورتا آسیاداکی اؤلکه‌لر اؤزلری یئنی الیفبا یارادیرلار کی، بو دا اورتاقلیق مسئله سینه ضیددیر. بیز ۱۹۹۱-جی ایلده لاتین قرافیکالی یئنی الیفبانی آذربایجان مجلیسیندن کئچیردنده (همین واخت فریدون جلیلوو میللت وکیلی ایدی؛ ۱۹۹۲−۱۹۹۳-جو ایللرده ایسه او، باش باخانین معاوینی، خالق تحصیلی باخانی، عالی و اورتا ایختیصاص تحصیلی باخانی وظیفه‌لرینده چالیشیب) چوخ بؤیوک تضییق لر وار ایدی. اورتاق الیفبا مسئله سی ایله باغلی قازاخیستاندان بورا بئش-آلتی پروفسور گلمیشدی. اونلارا بو سۆرجی حیاتا کئچیرمگین یولونو ایضاح ائتدیم، چتینلیکلرینی باشا سالدیم، چوخ راضی گئتدیلر. سونرا منه خبر گؤندردیلر کی، اورتاق الیفبا مسئله سینی رئاللاشدیرا بیلمیریک، مانع اولانلار وار. اؤزبکیستاندا دا بو جور اولدو، تورکمنیستاندا دا. اورتاق الیفبا یالنیز بیزده، کریم تاتارلاریندا و تاتاریستاندا ایشله‌نیر. ائله مسئله‌لر وار کی، آچیق دئمک اولمور. واختیله آتاتورکو ده چاشدیریبلار، تورکیه‌ده ایندیکی الیفبانی قبول ائدیب. حالبوکی او واخت بوتون تورک اؤلکه‌لرینین ایستیفاده ائتدیگی اورتاق الیفبا وار ایدی. ۱۹۲۶-جی ایلده باکیدا کئچیریلن بیر تورکولوژی قورولتایدا اورتاق الیفبا قبول ائدیلمیشدی و بیز اونو ۱۹۳۹-جو ایله قدر ایشلتدیک. سونرادان استالین اونو لغو ائتدی و کیریل الیفباسینا کئچیلدی. تورکیه لاتین الیفباسینی همین اورتاق الیفبا بیزده ایشلندیگی دؤورده قبول ائتمیشدی". پروفسور جلیلوو اورتاق دیلین سیرادان چیخماسینین سببلری آراسیندا بونلاری دا قید ائدیر: "روسلارین گلیشیندن سونرا قافقازدا پروسئسلر دییشدی. روس دیلی اورتاق دیل کیمی تورک دیلینی سیخیشدیردی. گونئی آذربایجاندا ایسه فارس دیلی سون یوز ایلده دولت سیاستی شکلینده تورک دیلینی سیخیشدیرماقلا مشغولدور. فارس پرست عالیملر، خصوصن روسلار یازیر کی، گویا آذربایجانین هم قوزئیی، هم ده گونئیینده اول لر آیری خالقلار اولوب، بوردا تورکلشمه سلجوقلار گلندن سونرا باشلانیب. فاکتلار ایسه بونون عکسینی گؤستریر. اودور کی، آذربایجاندا عصرلرله فارسلاشما گئدیب و بو گون ده گئدیر. آنادولو تورکجه‌سینده ایسه ایکی دیل یارانیب: بیر آذربایجان تورکجه‌سی ایله عینی تشکیل ائدن خالق دیلی، بیر ده ایستانبول لهجه‌سی".

شرکت توسعه اپسیلون آمریکا در نتیجه حفاری اکتشافی و ارزیابی، یک میدان جدید نفت و گاز در جنوب ازبکستان با برآورد ذخایر حدود ۱۰ میلیون تن نفت و ۷ میلیارد متر مکعب گاز را کشف کرد.

به گزارش آژانس اطلاعات اقتصادی پرایم، در ماه مارس، شرکت توسعه اپسیلون آمریکا و اپسیلون آسیا (هنگ کنگ) برای اکتشاف در پنج بلوک سرمایه گذاری شده نفت و گاز در مناطق نفت و گاز بخارا-خیوه و فرغانه ازبکستان کنسرسیومی ایجاد کردند. براساس اطلاعات این کمپانی، سرمایه گذاری این کنسرسیوم در این پروژه در سال‌های 2019-2023 بالغ بر 5.2 میلیارد دلار خواهد بود.

در گزارش این کمپانی آمده است: "در 29 اکتبر، جریانی از هیدروکربن‌ها در چاه شماره 3 تاسیسات اِشون‌کودوک یافت شد، که نشانگر کشف میدان جدید میعانات نفتی و گازی است." به گفته این شرکت، از چاه مورد جستجو واقع در بلوک کولتاک کاماشین در ولایت کشک دریا ازبکستان، جریان هیدروکربنی به مقدار حداکثر 30-40 تن نفت و 50 هزار متر مکعب گاز در روز بدست آمد.

این شرکت گفت که اپسیلون با مشارکت تاسیسات ازبک‌نفت‌گاز، پیشتر تعمیر این چاه را با استفاده از فناوری شکستگی هیدرولیکی انجام داده بود. اپسیلون اضافه کرد: "در نتیجه، یک میدان جدید با ذخایر تخمینی 10 میلیون تن نفت و 7 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی کشف شد."

طبق برآوردهای اولیه اپراتور پروژه، افزایش ذخایر در مناطق دارای مجوز طی 5 سال می‌تواند حدود 500 میلیارد متر مکعب گاز (دستهC1 )، 12 میلیون تن میعانات گازی (C1) و 8.6 میلیون تن نفت (C1 + C2) باشد. طبق اعلام شرکت توسعه اپسیلون، در مرحله اولیه، کل حجم هیدروکربن‌های استخراج شده در بازار داخلی ازبکستان فروخته می‌شود. پس از اتمام اکتشافات زمین شناسی و تأیید ذخایر برای هر معدن، یک برنامه استخراج و توسعه تهیه خواهد شد، بهینه‌ترین گزینه اکتشاف انتخاب خواهد شد.

ظرفیت‌های شرکت ازبک‌نفت‌گاز در حال حاضر امکان تولید گاز طبیعی در حدود 70 میلیارد متر مکعب و هیدروکربن‌های مایع به ارزش 8 میلیون تن در سال را فراهم می‌کند. با این حال، به دلیل کاهش ذخایر و ضررهای تکنولوژیکی، تولید هیدروکربن در طی 15 سال گذشته به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. براساس آمارهای رسمی، تولید نفت در ازبکستان در سال 2018 در مقایسه با سال 2017 با 8.2 درصد کاهش داشته و به 746.4 هزار تن، و گاز طبیعی - 6.1 درصد افزایش یافته و به 59.842 میلیارد متر مکعب رسیده است.

‌ویکتور اوربان، نخست‌وزیر مجارستان روز چهارشنبه پس از دیدار با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه اعلام کرد کشورش آماده است هرچه سریعتر به پروژه خط لوله گاز روسیه به اروپا موسوم به ترک استریم (TurkStream) بپیوندد.

او در جریان این دیدار که در بوداپست برگزار شد، تاکید کرد حضور در این پروژۀ استراتژیک برای مجارستان یک اولویت است. آقای اوربان گفت: «ترک استریم برای ما یک اولویت است. هرچه سریعتر به آن بپیوندیم، بهتر است.»

تا کنون گاز روسیه از مسیر اوکراین به کشورهای اروپا می‌رسید. در پروژه جدید دو خط لوله به طول ۹۳۰ کیلومتر و ظرفیت ۱۵.۷۵ میلیارد متر مکعب، گاز روسیه را از مسیر دریای سیاه و کراسنودار به ترکیه می‌رسانند تا سالانه بیش از ۳۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی مورد نیاز ترکیه تامین شود. پس از تامین نیاز ترکیه، گاز مازاد به بلغارستان و صربستان و مجارستان صادر خواهد شد که در مقایسه با مسیر اوکراین، مسیری مطمئن‌تر برای صادرات گاز روسیه به اروپا است.

روسیه همچنین پروژه دیگری را نیز موسوم به «نورد استریم۲» در دست اجرا دارد که گاز روسیه را از مسیر کشورهای فنلاند، سوئد و دانمارک به آلمان می‌رساند.